Cách lắp tủ điện 3 pha đúng kỹ thuật là bước quan trọng giúp đảm bảo hệ thống điện hoạt động ổn định, an toàn và tiết kiệm chi phí bảo trì. Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn chi tiết cách lắp tủ điện 3 pha theo đúng quy trình, kèm theo sơ đồ đấu nối thực tế để người đọc dễ hình dung và áp dụng.
Tủ điện 3 pha là gì?
Tủ điện 3 pha là thiết bị dùng để phân phối, điều khiển và bảo vệ hệ thống điện 3 pha trong các công trình dân dụng, công nghiệp. Tủ chứa các thiết bị như Aptomat, contactor, rơ le, đảm bảo dòng điện ổn định, an toàn và dễ kiểm soát.
Cấu tạo tủ điện 3 pha
Cấu tạo tủ điện 3 pha gồm vỏ tủ, Aptomat (CB), contactor, rơ le nhiệt, thanh cái, đồng hồ đo, dây dẫn và cầu đấu. Các thiết bị được sắp xếp hợp lý để đảm bảo chức năng bảo vệ, điều khiển và phân phối điện an toàn.
Ưu điểm và ứng dụng của tủ điện 3 pha
Tủ điện 3 pha giúp phân phối điện ổn định, bảo vệ thiết bị, giảm nguy cơ quá tải và chập điện.
Ứng dụng rộng rãi trong nhà máy, xưởng sản xuất, tòa nhà, trạm biến áp và hệ thống điện công nghiệp.
Các loại tủ điện 3 pha phổ biến hiện nay
- Tủ phân phối 3 pha: Chia nguồn điện tổng thành nhiều nhánh, dùng cho tòa nhà, nhà máy.
- Tủ điện công nghiệp: Phân phối điện cho thiết bị công suất lớn trong nhà xưởng, khu công nghiệp.
- Tủ điều khiển 3 pha: Điều khiển, bảo vệ động cơ và máy móc sản xuất.
- Tủ điện chiếu sáng: Quản lý hệ thống chiếu sáng công cộng hoặc công nghiệp.
- Tủ điện dân dụng: Phân phối điện 3 pha cho các thiết bị trong gia đình.
Theo chức năng còn có:
- Tủ MSB (tủ tổng): Đóng cắt và phân phối điện từ nguồn chính.
- Tủ DB: Cấp điện cho phụ tải nhỏ hơn ở từng khu vực.
- Tủ MCC: Điều khiển tập trung thiết bị động lực.
- Tủ ATS: Tự động chuyển nguồn khi mất điện.
- Tủ tụ bù: Cải thiện hệ số công suất, tiết kiệm điện.
Sơ đồ tủ điện 3 pha – Tổng hợp các mẫu thông dụng
1. Sơ đồ nguyên lý tủ điện ba pha
Dòng điện 3 pha: Gồm 3 dây pha (L1, L2, L3), 1 dây trung tính (N) và dây tiếp địa (PE); cấp nguồn cho động cơ, máy móc với điện áp pha-pha 380V và pha-trung tính 220V.
Mạch điều khiển: Gồm khởi động từ (contactor), rơ le nhiệt, rơ le trung gian, nút nhấn, cảm biến và PLC. Các thiết bị này điều khiển động cơ, bảo vệ quá tải và tự động hóa hoạt động.
Mạch bảo vệ: Sử dụng aptomat, cầu chì, rơ le nhiệt, chống sét để ngắt mạch khi có sự cố như quá tải, ngắn mạch, đảm bảo an toàn cho thiết bị và người sử dụng.
2. Sơ đồ lắp đặt thực tế
Cách đọc sơ đồ:
- Nguồn vào: 3 pha L1, L2, L3 và dây trung tính (N) cấp vào aptomat (MCB).
- Từ MCB: 3 dây pha đi vào contactor (thiết bị đóng cắt chính).
- Contactor: điều khiển cấp điện cho tải thông qua cuộn hút, kích hoạt bằng nút nhấn Start/Stop.
- Nút nhấn: Nút đỏ (Stop) ngắt mạch điều khiển, nút xanh (Start) cấp tín hiệu cho cuộn hút contactor.
- Bảo vệ: Có thể lắp rơ le nhiệt giữa contactor và tải để chống quá tải.
Hướng dẫn lắp tủ điện 3 pha đúng kỹ thuật
Bước 1. Tính toán thông số kỹ thuật và công suất
Trước khi thi công, cần xác định tổng công suất tải tiêu thụ để tính toán dòng điện, từ đó lựa chọn thiết bị phù hợp như aptomat, dây dẫn, contactor, rơ le nhiệt.
Việc này giúp đảm bảo an toàn và hiệu quả vận hành, tránh quá tải gây hư hỏng hệ thống.
Bước 2. Thiết kế sơ đồ bố trí và bản vẽ kỹ thuật
Lập sơ đồ nguyên lý và sơ đồ lắp đặt bằng các phần mềm chuyên dụng như AutoCAD, Eplan hoặc Visio. Sơ đồ phải thể hiện rõ mạch động lực, mạch điều khiển và cách đấu nối các thiết bị.
Thiết kế càng chi tiết thì việc lắp đặt càng nhanh và chính xác.
Bước 3. Gia công và lắp đặt vỏ tủ điện
Lựa chọn vỏ tủ có kích thước phù hợp, chất liệu chắc chắn, chống ăn mòn, đạt chuẩn IP chống bụi và nước nếu lắp ngoài trời.
Vị trí lắp đặt cần thông thoáng, dễ thao tác và tuân thủ quy định kỹ thuật điện.
Bước 4. Bố trí và lắp đặt thiết bị bên trong
Lắp aptomat, contactor, rơ le nhiệt, cầu đấu, đồng hồ đo… đúng vị trí theo sơ đồ.
Thiết bị nên được sắp xếp logic, gọn gàng để dễ dàng bảo trì và đảm bảo lưu thông khí giúp tủ tản nhiệt tốt hơn.
Bước 5. Đấu dây dẫn tủ điện 3 pha
Tiến hành đấu dây theo đúng thứ tự pha (L1, L2, L3), phân biệt rõ dây động lực và dây điều khiển.
Dây dẫn phải có tiết diện phù hợp với công suất tải, đầu dây siết chặt bằng cos, đi dây thẳng hàng và cố định bằng nẹp gọn gàng.
Bước 6. Kiểm tra cách điện và cấp nguồn chạy thử
Sử dụng đồng hồ VOM để kiểm tra điện trở cách điện giữa các pha và pha với đất. Sau đó, cấp nguồn thử không tải để kiểm tra hoạt động của thiết bị, phát hiện lỗi như ngắn mạch, sai pha, tiếp xúc kém…
Trước khi đưa vào vận hành chính thức, cần đảm bảo toàn bộ hệ thống đã hoạt động ổn định và an toàn.
03 lỗi thường gặp khi đấu tủ điện 3 pha (và cách phòng tránh)
1. Đấu nhầm thứ tự pha – Nguy cơ gây chập cháy hoặc sai chiều quay động cơ
Việc đấu nhầm thứ tự các dây pha (L1, L2, L3) có thể khiến động cơ quay ngược hoặc hoạt động không ổn định, thậm chí gây chập cháy thiết bị.
Cách phòng tránh: Sử dụng thiết bị kiểm tra thứ tự pha (phase sequence tester) trước khi đấu nối. Kiểm tra chiều quay động cơ sau khi cấp điện thử.
2. Đấu nối lỏng lẻo – Dẫn đến phát nhiệt, cháy nổ thiết bị
Các mối nối không chặt, siết cos không đúng kỹ thuật dễ gây phát sinh tia lửa điện, tăng điện trở tiếp xúc, dẫn đến hiện tượng nóng tại điểm nối và có thể gây cháy.
Cách phòng tránh: Dùng cosse đúng loại, siết chặt bằng kìm chuyên dụng. Ưu tiên sử dụng thanh cái và cầu đấu khi có nhiều điểm nối. Kiểm tra định kỳ nhiệt độ các điểm tiếp xúc.
3. Bỏ qua kiểm tra cách điện – Nguy cơ rò điện, giật điện
Không kiểm tra cách điện trước khi vận hành khiến hệ thống có thể tồn tại điểm rò rỉ, gây nguy hiểm cho người vận hành và ảnh hưởng đến thiết bị.
Cách phòng tránh: Dùng đồng hồ Megomet để đo cách điện giữa các pha, giữa pha và đất. Đảm bảo điện trở cách điện ≥ 1 MΩ theo tiêu chuẩn an toàn trước khi cấp điện.
Checklist an toàn trước khi đưa tủ điện vào vận hành
- Kiểm tra đầy đủ sơ đồ nguyên lý và sơ đồ lắp đặt
- Đảm bảo tất cả thiết bị được lắp đúng vị trí, đúng chức năng
- Kiểm tra siết chặt toàn bộ mối nối và đầu cos
- Đo điện trở cách điện đạt tiêu chuẩn (≥ 1 MΩ)
- Kiểm tra thứ tự pha đúng và chiều quay động cơ phù hợp
- Đảm bảo tủ điện có dây tiếp địa đúng quy chuẩn
- Cấp nguồn chạy thử không tải và quan sát toàn bộ hệ thống hoạt động
Việc tuân thủ quy trình kiểm tra và phòng tránh các lỗi trên giúp hệ thống điện hoạt động ổn định, an toàn và kéo dài tuổi thọ thiết bị.
Câu hỏi thường gặp về cách lắp tủ điện 3 pha
1. Tủ điện 3 pha dùng aptomat bao nhiêu A là phù hợp?
Phụ thuộc vào tổng công suất tải. Thường chọn aptomat có dòng định mức lớn hơn 10–20% so với dòng tải thực tế.
2. Có bắt buộc dùng relay bảo vệ khi đấu tủ điện không?
Có. Relay nhiệt hoặc quá dòng giúp bảo vệ động cơ và thiết bị khỏi quá tải, ngắn mạch, đảm bảo an toàn hệ thống.
3. Dây dẫn cho tủ điện 3 pha nên dùng loại nào?
Dùng dây đồng, tiết diện từ 2.5mm² trở lên tùy công suất tải. Ưu tiên dây có cách điện PVC hoặc XLPE, chịu nhiệt tốt.
4. Thứ tự pha (L1, L2, L3) có quan trọng khi đấu nối không?
Có. Sai thứ tự pha có thể làm động cơ quay ngược, ảnh hưởng đến hoạt động của thiết bị.
5. Sau khi lắp tủ điện 3 pha cần kiểm tra gì trước khi vận hành?
Kiểm tra siết mối nối, đo điện trở cách điện, kiểm tra thứ tự pha, test chạy không tải trước khi đưa vào sử dụng.
>>> Xem thêm: Cách lắp thanh cái trong tủ điện – Hướng dẫn kỹ thuật chuẩn và an toàn
Kết luận
Cách lắp tủ điện 3 pha đúng kỹ thuật là yếu tố then chốt giúp đảm bảo hệ thống điện vận hành ổn định, an toàn và bền lâu. Qua hướng dẫn chi tiết quy trình lắp đặt, sơ đồ đấu nối thực tế, bạn có thể tự tin thi công hoặc giám sát lắp tủ điện 3 pha đúng chuẩn kỹ thuật, đáp ứng yêu cầu sử dụng tại nhà xưởng, tòa nhà hoặc công trình công nghiệp.
Công ty cổ phần FUCO E&C – Chuyên sản xuất và cung cấp các thiết bị cơ điện theo yêu cầu.
Thông tin liên hệ
🌐 Website: https://sanxuattudien.com
📘 Facebook: https://www.facebook.com/Sanxuattudienfuco
📞 Hotline: +84 98 470 03 55
📧 Email: fucoec@gmail.com
